Xa rời sự xa hoa, ồn ào và tấp nập nơi phố thị, xã Hồng Thái (huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang) mang một vẻ hoàn toàn khác biệt với những thửa ruộng bậc thang ngút ngàn, kỳ vĩ, những áng mây trắng ấp ôm quanh sườn núi và nét văn hóa truyền thống độc đáo của người dân tộc Dao Tiền
Chót vót đường lên với nà hang, qua đèo cổ yểm em ơi.Chót vót đường lên với nà hang, dòng sông Gâm như thảm lụa, ngan ngát xanh, ơi nà hang.Về với quê em khi mùa xuân đến hồng thái ơi mùa này thơm hương mận cánh đồng bông trắng đất lang căn em ngồi bên khung thổ cẩm dệt ước mơ hồng lên tấm chăn,nà hang ơi nà hang!nà hang ơi nà hang! chín mươi chín ngọn núi phượng hoàng xưa về đây xây tổ để đất này mãi mãi sinh sôinà hang ơi !để tiếng hát ai bay cùng sông núi cội nguồn thượng lâm gieo cùng thác mơ pắc tạ ơi như tình ta đó nà hang ơi !vững bền ngàn năm.
Là một trong 11 xã thuộc huyện Na Hang, xã Hồng Thái là nơi cư trú của đồng bào dân tộc Dao Tiền. Từ bao đời nay, nghề dệt thổ cẩm đã trở thành một điều không thể thiếu trong cả đời sống vật chất lẫn tinh thần của người Dao. Những tháng cuối trong năm là lúc người phụ nữ Dao dành nhiều thời gian bên khung cửi nhất để dệt những bộ quần áo cho một năm mới đang đến gần. Người Dao có quan niệm thổ cẩm có thể tránh, trừ tà ma nên trang phục thổ cẩm còn có thể được coi là sự tượng trưng cho điều may mắn, tốt lành. Ngoài trang phục, còn có những sản phẩm thổ cẩm thêu, dệt thủ công khác được sử dụng trong cuộc sống gia đình thường ngày của dân tộc Dao như: chăn, đệm, địu, màn, tà áo, khăn,…
Xã Hồng Thái, huyện Na Hang (Tuyên Quang) còn được ví như “Sa Pa của Tuyên Quang” vì cảnh sắc và khí hậu đặc biệt nơi đây.Hồng Thái còn được coi là xứ sở của đặc sản khi những sản vật nổi tiếng trong vùng đều có nguồn gốc ở đây như lê, mận, chè…
Được thiên nhiên ưu ái ban tặng vẻ đẹp nguyên sơ nhưng đầy sức cuốn hút, Na Hang đem lại cho mỗi du khách đặt chân đến đây những cảm giác rất riêng cùng những trải nghiệm vô cùng thú vị, khó quên. Đến với Na Hang vào một ngày tháng 10, ngoài việc đắm mình trong không gian của mây trời, của núi non, sông nước điệp trùng, mênh mông, ta còn có thể ngắm nhìn những thửa ruộng bậc thang chín vàng ngút tầm mắt
Nằm ở độ cao trên 1.000 mét, khí hậu ở Hồng Thái lạnh hơn nhiều so với các địa phương vùng xuôi. Mùa lúa ở đây cũng chín muộn hơn so với nhiều nơi khác.
Truyền thuyết của người dân tộc Dao trong vùng kể lại rằng xưa kia những thửa ruộng bậc thang ở đây là do người Tày khai phá.Vùng đất này xa xưa đã nổi tiếng về sự trù phú và giàu có.
Trai tráng trong vùng đã đánh tan 1 nhóm thổ phỉ, trong số chiến lợi phẩm thu được có rất nhiều thuốc phiện. Không lâu sau, trai tráng nghiện ngập, cả làng người Tày phải bán nhà cửa, ruộng vườn đi nơi khác sinh sống.
Hai dòng họ người Dao là họ Đàng và họ Triệu mua lại ruộng đất và sinh sống đến bây giờ. Vì thế ở địa danh ở Hồng Thái là địa danh tiếng Tày nhưng hơn 90% dân số là người dân tộc Dao.
Na Hang nổi tiếng với những cảnh đẹp huyền diệu như trong miền cổ tích, với sông Gâm, hồ Na Hang, thác Nặm Me, Pắc Ban hay những hang động Phia Vài, Phia Muồn, Song Long, v.v được xếp hạng di tích quốc gia. Tuy nhiên, điều níu giữ trái tim du khách đến đây không chỉ là cảnh sắc mà còn bởi con người. Là nơi sinh sống của 15 dân tộc khác nhau, chủ yếu là Tày, Dao, Mông, Kinh,… Na Hang hội tụ rất nhiều nét văn hóa đặc sắc, phong phú. Dệt thổ cẩm của người Dao chính là một trong những nét văn hóa truyền thống ấy.
Ở mỗi địa phương, mỗi dân tộc sẽ có cách trang trí hoa văn trên vải khác nhau như thêu tay, dùng sáp ong vẽ lên vải rồi sau đó nhuộm màu… Điều khác biệt đáng chú ý nhất để phân biệt thổ cẩm của người dân tộc Dao với các dân tộc khác chính là cách dệt và các hình dáng hoa văn trang trí. Người Dao Tiền thường trang trí trang phục của mình bằng những đồng tiền bạc cùng những mẫu thêu truyền thống rất tinh xảo hình sao tám cánh, hình chữ thập, hoa văn hình con gà, con nai, con chó, chim và hoa lá… Màu sắc hoa văn phổ biến nhất là màu đen và trắng. Thân áo dài, xẻ tà và có nẹp nhỏ thêu hoa văn, khuy áo được làm bằng những đồng bạc chạm trổ khá công phu móc lại với nhau thành hình chéo. Tay áo được khâu theo dạng tay ống và thêu nẹp bằng hoa văn. Người phụ nữ Dao Tiền còn dùng dây lưng được dệt bằng sợi bông quấn sát vòng eo để tạo nên nét mềm mại, duyên dáng. Để hoa văn trên vải có màu xanh, người Dao có riêng một cách làm đặc biệt, đó là in vải bằng sáp ong rồi mới đem nhuộm chàm, đến khi được màu vừa ý thì đem nhúng vào nước nóng cho sáp chảy ra. Trải qua nhiều công đoạn rất công phu và tỉ mỉ là vậy, nên có khi phụ nữ Dao mất cả vài tháng mới hoàn chỉnh được sản phẩm của mình.
Mang một sức sống bền bỉ với thời, nghề dệt thổ cẩm của người Dao Tiền là một minh chứng cho sự phong phú đa dạng trong bản sắc dân tộc Việt Nam; minh chứng cho những nỗ lực không ngừng trong việc bảo tồn và phát triển văn hóa truyền thống. Thật may mắn khi ngoài nhóm người Dao Tiền ở xã Hồng Thái, huyện Na Hang, những nhóm người Dao khác ở Cao Bằng, Hà Giang, Lai Châu... đều đang ngày ngày đóng vào việc gìn giữ và phát huy nét đẹp văn hóa độc đáo dệt thổ cẩm này.
Sưu tầm/ Tổng Hợp
EmoticonEmoticon